Soğutma Sistemi ve Anti-Freeze(Antifriz) Kontrolü
Motor soğutma sisteminin görevi; motor parçalarının ve motor yağının aşırı ısınmasını önlemek, motoru en verimli ısıya en kısa zamanda yükseltmek ve motorun tam güç verecek şekilde çalışma sıcaklığında kalmasını sağlamaktır. Çalışma şartları ne olursa olsun soğutma sistemi, motoru en verimli ısıda çalıştırmalıdır. Motorun çalışması sırasında silindir cidarları, pistonlar ve silindir kapağı gibi parçalar da büyük miktarda ısıyı absorbe eder. Eğer motorun bu kısımları çok ısınırsa yağ filmi yanar ve yağ tabakası yağlama özelliğini kaybeder, bu nedenle motor hasar görebilir. Olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için motorun tamamen soğutulması da çözüm değildir. Çünkü motor çalışma sıcaklığına ulaşmadan istenilen gücü veremez. Yağ kirlenir, tortular oluşur, yakıt sarfiyatı artar, bundan dolayı motor çalışma sıcaklığına ulaşıncaya kadar soğutma sistemi devreye girmeyecek şekilde tasarlanmıştır. Dolayısı ile soğutma sistemi, motoru rejim (normal çalışma) sıcaklığında tutmalıdır. Soğutma Sistemleri 2 (iki) çeşittir.
1. Hava ile soğutma sistemleri
2. Sıvı ile soğutma sistemleri (otomobil motorları genellikle sıvı soğutmalıdır)
Sıvı soğutmalı motorlarda; soğutucu akışkan olarak genellikle soğutma suyu (saf su ile antifriz karışımı) kullanılır. Sıvı soğutmalı motorlarda, motorun içerisinde meydana gelen ısı, motor soğutma suyu tarafından alınır ve radyatörde soğutulur. Soğutma suyu su pompası vasıtasıyla devir daim ettirilir. Radyatör içerisindeki sıcak olan motor soğutma suyu, radyatör fanının dönmesi ile birlikte veya aracın ileri doğru gitmesiyle birlikte doğal olarak içeri giren hava ile soğutulur.
Radyatörün en büyük düşmanı şebeke suyudur!
Kireç ve şebeke suyunda bulunan diğer mineraller, oldukça dar olan radyatör peteklerini hızla tıkadığı gibi, motor bloğundaki su kanallarını da kaplayarak soğutma performansını düşürür.
Yaz kış, mutlaka antifriz kullanılmalıdır. Antifriz, sadece suyun donmasını engellemez, içindeki katkılarla korozyon oluşumunu engeller, sıvının daha hızlı soğumasını sağlar ve su pompanızın daha rahat çalışmasını sağlar.
Soğutma sıvısının ideal değişim süresi bir yıldır. Değiştirilmesi dışındaki yapılan kontrollerde soğutma sıvısında eksiklik varsa saf su/antifriz ilave edilerek soğutma suyu seviyesi tamamlanır. Ayrıca antifriz bomemetresi ile soğutma sıvısının derecesi tespit edilerek gerekli sıvı ayarlamaları yapılır.
Soğutma Sistemi Kontrolü kapsamında kontrolleri yapılan diğer sistem elemanları;
1. Radyatör; motor soğutma suyuna depoluk eder. Soğutma suyundaki ısının, suyun radyatör üzerindeki hareketi esnasında havaya geçmesini sağlar.
2. Termostat; motorun soğutma sistemine yerleştirilir ve otomatik bir supaptır. Motor soğukken veya çalışma sıcaklığının altındayken su geçişini önleyerek radyatörü devreden çıkarır ve motorun çabuk bir şekilde uygun çalışma sıcaklığına ulaşmasını sağlar. Motordaki ısı çalışma sıcaklığının üzerine çıkınca, su geçişine müsaade ederek radyatörün devreye girmesini ve soğutma suyu sıcaklığının aynı derecede kalmasını sağlar.
3. Su Pompası; radyatördeki soğutma suyunu motordaki su kanallarına pompalayan elemandır.
4. Vantilatör; radyatör petekleri arasında kuvvetli bir hava akım meydana getirerek, ısınmış olan suyun soğumasını hızlandırır. Bazı araçlarda vantilatör V kayışı ile krank kasnağına bağlıdır.
5. Müşir; ölçülen sıcaklık ya da basınç, belirlenen değere ulaştığında açık kontağını kapatan ya da kapalı kontağını açan bir butondur.
6. Tahrik (V ) Kayışı; krank kasnağından aldığı hareketi şarj dinamosu, devridaim (su pompası) ve vantilatöre ileten kayıştır.